Monday, August 22, 2011

UaTagi Maua Faleauto i le atunu'u ona o le tulaga i fanua fa'aleAganu'u

Tusia e Maua Faleauto

O le Taua a Tagatanu’u i Samoa
O upu nei na tusia e Bob Rankin na i’u lona soifua lata mai nei. O ia o se tama na maoa’e lona alofa i le atunu’u o Samoa. Sa ia fa’asoa mai fa’apenei –
“O se tusitusiga fa’atupu lagona lelei tele lau tusitusiga Faleauto ma ou te manatu ua sa’o ma talafeagai ma tulaga tonu ua aliali mai nei. O se mea lelei mo Samoa ona ua iai o se tasi e pei o ‘oe ua fa’atomaiina i le tomai fa’atatau i tulafono tau fanua ma ’ele’ele ma o lo o mafai ona fa’asoa atu lenei malamalama i tagata. A e paga lea, ua solomua lava le le malamalama ia i latou ua fa’atauina e natia sea iloa mai tagata o le atunu’u. Ua alia’e mai ai ua fa’aaogaina lava e i latou ma maua ai o ni lelei ona o faiga ma togafiti a tagata tonu o lo o pule atu i le faiga o nei togafiti ma ‘auala le migao. Ua le po pea se lilo i tulaga fa’apenei, e fai lava tulafono e i latou ua iai le pule ma o i latou fo’i e sili lava ona mau mea pe leai fo’i o se mea i le fa’ai’uga o nei mea uma. ‘Aua le fa’avaivai a e ia fa’amalosi e fa’aauau le taua lelei mo Samoa – Bob”.
O le uiga o le upu Taua a Tagatanu’u (civil war) i le Concise Oxford 8th edition - o se taua lea i le va o tagata nu’u i totonu o se atunu’u.
O lo o tupu lenei taua i Samoa ona o se vaega o ali’i ma tama’ita’i ua latou ‘ave ‘eseina o le aia tatau i fanua ma ‘ele’ele tau le Aganu’u mai tagatanu’u uma o Samoa ma ua o latou fa’aaogaina nei o ia aia tatau ma measina fa’ale-Aganu’u mo lo latou lava lelei na o i latou lava.
Ua tolu nei tausaga o o’u taumafai e fa’ailoa atu le sese ma le matuia o faiga a nei tagata nu’u solitulafono.
Ua ou tusia ni tusi, fa’asalalau ni talatusia, amataina ni avanoa fa’apitoa i luga o le initaneti, ma tusia ai fa’amatalaga o ‘auala ua fa’aaogaina e faoa ai fanua ma ‘ele’ele tau le Aganu’u a tagata Samoa. I le ma lea, o nei tagata tutotonu fa’aletonuga (middlemania) po o le igoa ua ou fa’aigoaina ai sui fai upu fai ua ‘ioe’ gofie i mana’oga o kamupani mai fafo po o ni fuafuaga su’e tupe mai fafo e mana’omia ai mea totino ma measina fa’ale Aganu’u, ua latou maua atili oni tupe se tele mai ioega ua latou faia ma i latou mai fafo.
Ua ‘u’umauina nei Samoa i le ‘u’u fa’a pulega pulepule tutu.
Ua ou iloaina o i latou o le pasefika ua iai ni a’oa’oga maualuga, ua pala’a’ai e fai ni faitioga i nei faiga solitulafono ua a’afia ai tagata Samoa.
Ua ou iloaina fo’i o sui fai upufai o Niusila ma Ausetalia ua matele i auala e maua ai ni tupe maua mai Samoa a e ua itiiti ona fa’aalia o se malamalama i le mafatiaga o tagata o si o’u atunu’u.
Peisea i ua alia’e mai e leai se afaina pe a lafo ni faitio i isi ta’ita’i pulepule tutu a e talu ai e maua polofiti mai le mafatiaga o tagata Samoa ua leai lava ma se atunu’u e mafai ona taofia auala le alofa a Tuila’epa i ona tagata ma o le a fa’apea ai lava le le ai o se fa’afesiligia o ia uiga le alofa.
Ua fai mai nisi e ma’imau fua lo’u taimi e fa’a fetaui ai le ‘au faomea ua mafai e latou ona fa’aaoga o piliona o tala po o mea totino a le atunu’u e ‘ave’eseina ai a’u pe fa’afilemu ai ta’ita’i o nu’u ma itumalo; a e ua le mafai ona latou lagona le mafatiaga o le a tau’aveina e tagata Samoa ina ua fa’aliliu ‘ese o latou fanua ma ‘ele’ele tau le Aganu’u.
Ua pele tele i lo’u loto o outou uma tagata Samoa. Ua nuti momoia lo’u fatu i le mafaufau alofa atu i alo ma fanau ma o latou lumana’i mafatia, po o i latou e mafatia ona o le mativa, a e maise fo’i o e puapuagatia, ma i latou ua loa lo latou soifua.
Ua fai mai fo’i nisi tagata ina ia ou ou filemu ona maua lea o so’u avanoa e nofo ai i le laulau ma talia so’u taui pe a te’a atu o aso faigata.
Ua ou iloa lava le pepelo o lea folafolaga.
Na ou talosagaina Malietoa Malietau ina ia fa’amuamua lava ona manatu i se tulaga fa’ale manuia ua tula’i mai mo tatou tagata nai lo nisi mea a e na fa’apea mai sana tala e fa’amuamua lava ia. Fa’amolemole silasila i le initaneti a le ‘Samoa mo Samoa’ ona e iloa ai lea o ni tala le sa’o ua fai ma le iloa e Malietoa Malietau.
Na ou tauanau fo’i o Malietoa Malietau ma Aumua Ming Leung Wai e fai se matou felafolafoa’iga fa’atatau i le tulafono soli tulafono mo le resitalaina o fanua ma suafa fa’atu mai i le 2008i ina ia fa’afofoga mai iai ma logo uma iai o le mamalu o Samoa.
E leai se isi o la’ua e fia fa’amuamua tagata o Samoa ma e aunoa i laua ma le agava’a fa’a tulafale e saunoa ai ma tete’e i mea leaga matuia ua faia e Tuila’epa ma lana pati o le Itu e Puipui i Aia Tatau a Tagata.
O le ituaiga ta’ita’i ‘ea nei e mana’omia e Samoa; po o i latou ‘ea o e tautua lava ia i latou ma o lo o fa’atalitali i luga o ‘apa’au e ‘aveina a’e i latou ina ia fa’asauaina o tatou tagata?
Ua tatau lava ona o fa’apotopoto o lo tatou malosi e puipui ai i o tatou fanua ma ‘ele’ele fa’aleAganu’u ma a tatou mea totino ina ia ‘aua ne i tusia i tatou i le tala fa’asolopito o tagata ma auga tupulaga ua le iloa o latou fanua ma ‘ele’ele.
Ou te tagi atu i sau fesoasoani Samoa.
Maua Faleauto.
fsmtaua@gmail.com

posted by Maua Faleauto on Autalavoumotaeao facebook page. Also published by Samoa Observer (English version) in letter to editor last week.

0 Comments:

Post a Comment

<< Home